Harita

İyi bir harita sana aşağıdaki konularla ilgili bilgiler verir;

1.Tanım: Herhangi bir harita yalnızca bölgenin adını verir. Topografik bir harita ise bu yerin yeryüzündeki konumunu da gösterir.

2.Ayrıntılar: Arazi biçimleri haritada kolayca anlaşılabilecek işaretlerle gösterir. Bu işaretlere harita işaretleri denir

3. Yönler: Genellikle haritanın üst kısmı kuzey, altı güney, sol tarafı batı, sağ tarafı ise doğudur.
 

4.Uzaklıklar: Haritanın alt kısmındaki ölçek sayesinde harita üzerindeki uzaklıkları

hesaplayabilirsin.
 

5.İsimler: Göller, nehirler, kasabalar ve benzerleri harita üzerinde isimleri ile gösterilir.

 

HARİTALARIN SINIFLANDIRILMASI

Ölçeklerine göre:

Küçük Ölçekli (1/500,000 ve daha küçük),

Orta Ölçekli (1/500,000 ve 1/100,000 arası)

Büyük Ölçekli (1/100,000 den daha küçük Haritalar)

 

Tiplerine göre:

  Planımetrik Haritalar: Ankara Şehir planı gibi

  Topoğrafik Haritalar: Yükseltileri gösteren Türkiye Fiziksel Haritası gibi,

  Kabartma Haritalar: Plastik malzeme üzerine kabartma olarak basılırlar.

          Fotograf Harita: Havadan yapılan çekime grid çizgileri konarak yapılır.

        Sayısal Haritalar:Bilgisayara verilen girdiler sonucunda elde edilen haritalardır.

HARİTA BİLGİLERİ VE SEMBOLLER

nHaritaların kenarlarında standartlaştırılmış bazı bilgiler ve semboller bulunur. Bu bilgiler haritanın

ölçeği, haritadaki demiryolu, köprü, bataklık gibi sembollerin anlamları, renklerin açıklamaları gibi

bilgilerdir.

 

Ölçek;

1/100,000 ölçekli haritada; 1 cm. lik ölçülen yer gerçekte 100,000 cm veya 1000 metre veya 1 kilometredir.

1/25,000 ölçekli haritada; 1cm.lik ölçülen yer gerçekte 25,000 cm veya 250 metre dir.

1500 m.lik yürüyüş mesafesi 1/50,000 lik haritada 1500/50,000 = 3 cm olarak gösterilir. 

 

Renkler;

  Siyah: İnsan tarafından yapılan şeyleri gösterir. Demiryolu, köprü, baca, isimler

  Mavi: Suyun göstergesidir. Derinliğe göre koyulaşır. Deniz, göl, nehir, çay

  Yeşil: Orman , otlak ve verimli toprakları gösterir. Koyu renk yoğunluğu gösterir.

  Kahverengi: Yükseltileri gösterir. Koyulaştıkça yükseklik artıyor demektir.

 

COĞRAFİ KOORDİNATLAR

 

Coğrafi koordinatlar Enlem ve Boylam olarak haritalarda kenar bilgisi olarak verilir. Ayrıca GPS yardımıyla da koordinatlarımızı çok hassas bulabiliriz.

Örnek: Enlem 38 45' 30'' (Kuzey) Boylam 35 37' 45'' (Doğu) 

 

TEMEL KUZEY İSTİKAMETLERİ

 

Coğrafi kuzey: Hakiki Kuzey yani kuzey kutbu istikameti olup haritalardaki meridyenlerin gösterdiği istikamettedir. Sabittir , değişmez.

Manyetik kuzey: Pusula ibresinin gösterdiği kuzey olup zamana bağlı olarak değişkendir.

Grid kuzeyi: O bölgedeki meridyene çizilen teğetin gösterdiği istikametedir. Sabittir. 

 

DOĞAL SAPMA AÇISI

Manyetik kuzeyle coğrafi kuzey arasındaki açıdır. Manyetik kuzey zamana bağlı değişken olduğundan Coğrafi kuzeyin doğusunda veya batısında olabilir. Harita kenar bilgilerinde yıllık değişim miktarı belirtilir. Yıllık değişim eksi ise manyetik kuzey hakiki kuzeye yaklaşır. Yıllık değişim artı ise manyetik kuzey hakiki kuzeyden uzaklaşır. 

 

Örnek 1990 yılında Sapma açısı 3 derece 14 dakika dır. Yıllık sapma eksi 0.9 dakikadır. 1999 için 9 yıl X 0.9 = 8.1 dakikalık daha sapma olur. 1999 Sapma açısı 3 derece 6 dakika dır. (3 derece 14 dakika - 8 dakika). Her geçen yıl manyetik kuzey hakiki kuzeye yaklaşmaktadır

 

HARİTA NASIL KULLANILIR

Yola çıkmadan önce haritanı önüne koy, incele… Başlangıç noktası olarak bir yol kavşağı gibi bildiğin 

bir noktayı seç. Daha sonra varacağın ilk noktayı belirle. Örneğin çir tepe. Son olarak da seni varış 

noktasına götürecek bir rota çiz. Doğa yürüyüşü ne kadar zaman alacak.

 Gideceğin yerin uzaklığını ölçmek için ince bir sicim al. Yürüyeceğin uzaklığı bu sicimle ölç. 

Sicimi haritandaki uzaklık cetveli üzerine koy ve harita ölçeğinden yararlanarak uzaklığı hesapla. 

Sonra bu uzaklığı yürümenin ne kadar zaman alacağını bul.

Siyah ile basılmış her şey insan yapısı, insan eseridir, yollar, demiryolları, köprüler, binalar, sınırlar. 

Siyah çizgiler yollardır. Sert yüzeyli yollar iki siyah çizgi arasında kırmızı ile gösterilir. 

Siyah dörtgenler binalardır.

Mavi renk suyun göstergesidir. Dere, göl, çay, nehir, hep mavi ile gösterilir. 

Yeşil alanlar, ağaçlık alanlar yeşille gösterilir. Meyve bahçeleri çalılıklar da hep yeşildir. 

Bataklıkları göstermek için kesik mavi çizgiler ve yeşil ot demetleri kullanılır. Bu işaretler bu alanların

sulak alanlar olduğunu anlatır.

Tepeler ve vadiler kahverengi çizgilerle gösterilir. Bu çizgilere kontur çizgi adı verilir. Kontur çizgiler 

arazinin meylini ve yüksekliğini gösterir. Kontur çizgilerin sık olması, birbirine yaklaşması o noktada 

tepenin dik olduğu anlamına gelir. Haritadaki en koyu kahverengi çizgilerden birini izlersen bir rakamla 

karşılaşırsın. Örneğin 100. Bu bir işaret konturudur. Bu çizgi üzerindeki her şey deniz seviyesinden 100

metre yüksektedir. Denizin 100 metre yükseldiğini varsayalım. Bu çizgi yeni deniz seviyesi çizgisini 

oluşturacaktır. Eğer deniz 20 metre daha yükselirse hemen sonraki ince çizgi yeni deniz seviyesi çizgisi 

olacaktır..

 

Bazı haritalarda kontur çizgileri arasındaki yükseklik farkı 10 metredir. Haritanın altındaki ölçekte kontur

çizgileri arasındaki yükseklik farkını bulabilirsin

Şimdi başlangıç noktasındasın ve ilerlemeye hazırsın. Ama hangi yönde? Bunu haritanı yönüne koyar

koymaz anlayacaksın. Bir haritayı yönüne koymak haritadaki yönlerle arazideki yönleri çakıştırmak

anlamına gelir.    

 

ÖLÇEK İNCE EYE KALIN EYE

 

Eş yükselti eğrileri: Deniz seviyesinden eşit yükseklikte geçtiği düşünülen düzlemlerin izdüşümüdür.

Eş yükselti eğrileri birbirini kesmez. Dik yerlerde eğriler sıklaşır. Eğim azaldıkça eğriler seyrekleşir. 

İnce ve Kalın eş yükselti eğrileri vardır. Kalın yükselti eğrisi dört ince eğriden sonra gelir ve üstünde
yükseltisi yazar. 

1/25,000 10 m 50 m

1/50,000 20 m 100 m

1/100,000 50 m 250 m

1/250,000 100 m 500 m

1/500,000 200 m 1000 m

  Örnek: 1/25,000 ölçekli haritada 50 m. eş yükselti eğrisinden üç sonraki eğrinin olduğu yerin yüksekliği 80 m. dir. 

HARİTAYI YÖNÜNE KOYMAK

En kolay yöntem harita üzerindeki bir belirli bir noktayı (kavşak, baca, köprü) gerçek şekille aynı 

yöne gelinceye kadar döndür. Aynı istikamete gelince harita doğru yöne yaklaşık olarak konmuş 

olur.

Haritaya o yıl için hesaplanmış olan geçerli manyetik kuzey çizgileri çizebilirsin. Bazı haritaların 

güney kenarında ''P'' noktası kuzey kenarı üzerinde çizilmiş ve derecelere bölünmüş sapma 

göstergesi vardır. Sapma diyagramından ibre sapma açısı hesaplanır ve kuzey kenardaki sapma 

göstergesinde işaretlenir. Bu değer ile ''P'' noktası birleştirilirse manyetik kuzey doğrultusu elde

edilir. Pusula, bu manyetik kuzey doğrultusuna paralel olarak harita üzerine yerleştirilir. Harita ve 

pusula beraberce pusula ibresi pusula kadranındaki nişan hattı çizgisiyle çakışıncaya kadar 

döndürülür.

Sapma açısını hesaplanır. (1999 için 3 derece 6 dakika.). Pusula güney kuzey istikametindeki grid

çizgilerden birine paralel yani nişan çizgisi grid kuzeyine paralel yerleştirilir. Pusula üzerindeki 

nişan hattı ile pusula kuzey ucu arasındaki açı, sapma açısı ile aynı duruma gelinceye kadar harita 

döndürülür.